DAO چیست؟

DAO سازمانی است که توسط قوانین رمزگذاری شده، به عنوان یک برنامه کامپیوتری شفاف نمایش داده می‌شود. این سازمان‌ها توسط اعضای آن اداره می‌شوند و هیچ نهاد مرکزی بر روی آنها مدیریت نمی‌کند؛ دلیل این موضوع هم این است که تمام قوانین، توسط کدها نوشته شده‌اند و به‌طور اتوماتیک اجرا می‌شوند. این موضوع درست مانند ارزهای رمزنگاری شده‌ای مانند بیت کوین و اتریوم است، که توسط بانک‌های مرکزی یا دولت‌ها اداره نمی‌شوند و کنترل و مدیریت آنها به‌عهده جامعه یا کامیونیتی آنهاست.

مفهوم Dao توسط گروهی از توسعه‌دهندگان در سال ۲۰۱۶، با الهام از کریپتوکارنسی‌های غیرمتمرکز به‌وجود آمد. نام اولین دائو، The DAO بود که در آوریل ۲۰۱۶ (فروردین ۹۵) بر روی شبکه اتریوم راه‌اندازی شد. فروش عمومی توکن این سازمان، یک ماه به طول انجامید و توانست بیش از ۱۵۰ میلیون دلار سرمایه جذب کند. در آن زمان، این بزرگ‌ترین کمپین جذب سرمایه در دنیای کریپتو بود.

The DAO نهادی بود که با هدف خودکار و غیر متمرکز بودن طراحی شده بود. این سازمان مستقل غیرمتمرکز به عنوان یک صندوق سرمایه‌گذاری خطرپذیر عمل می‌کرد و کدهای آن متن باز بود و هیچ ساختار مدیریتی و هیئت‌مدیره به شیوه‌ای که می‌شناسیم نداشت. (در قسمت‌های تاریخچه و ایده دائوها، با سازمان The Dao بیشتر آشنا خواهیم شد).

در مجموع، DAOها توسط تمامی افراد عضو در جامعه آن اداره می‌شود و تصمیمات اساسی در خصوص آینده پروژه نیز توسط تک‌تک افراد اتخاذ می‌شود؛ تصمیماتی مانند ارتقاهای فنی پروژه یا چگونگی تقسیم سود.

به‌طور عامیانه، اعضای جامعه دائوها، پیشنهادات خود را برای عملیات‌ها و سازوکار‌های آتی مطرح می‌کنند و سپس این پیشنهادات را میان اعضا به رای‌ می‌گذارند؛ پیشنهاداتی که به حدنصاب از پیش مشخص‌شده‌ای از اجماع برسند، تایید خواهند شد و به‌وسیله قراردادهای هوشمند اجرایی می‌شوند.

همکاری در مقیاس‌های بزرگ‌تر نیز تحت چارچوب این کامیونیتی با سلسله مراتب‌های ساختاری مشابه طراحی شده است و هر کدام از اعضای DAO به سطح خاصی از این پروتکل نظارت می‌کنند. نقطه حساس و ظریف این چارچوب، همسویی رای دهندگان در بررسی یک طرح پیشنهادی یا پروپوزال موثر است؛ این طرح‌ها باید یک سیاست تشویقی را دنبال کنند تا منافع اشخاص با منافع پروتکل، همسو و هم‌جهت باشد و تنها پیشنهاداتی موردی تایید قرار گیرند که بهترین خدمت ممکن را به سازوکار موجود برسانند.

یک سیستم سالم و قدرتمند، پروپوزال‌های مفید را جمع‌آوری می‌کند و در عوض، ارزش توکن‌های هر کدام از اعضای این DAO افزایش می‌یابد. بدین‌صورت با موفقیت پروتکل، دارندگان توکن نیز به سود می‌رسند.

دائو برگرفته از تصورات ما در مورد شاخصه‌های تکنولوژی غیرمتمرکزی مثل دارایی‌های دیجیتال جهانی، مصونیت در برابر سانسور و اعمال خودکار است و شیوه عملکرد سازمان‌ها را تغییر خواهد داد. این عبارت که در گذشته با عنوان شرکت‌های مستقل غیرمتمرکز (DAC) شناخته می‌شد، با مفهوم کلی‌تر DAO و از دل اکوسیستم تکنولوژی بلاک چین اتریوم ظهور کرد.

بر اساس بیانیه ویتالیک بوتِرین (Vitalik Buterin) بنیان‌گذار اتریوم، با عنوان DAOs, DACs, DAs and More: An Incomplete Terminology Guide که در سال ۲۰۱۴ منتشر شد، در آن زمان می‌توانستیم یک DAO را در قالب یک سازمان منسجم بزرگ در نظر بگیریم که در بطن آن، یک پروتکل نرم‌افزاری عملکرد اصلی را عنوان می‌کرد و اتوماسیون اصلی را در مرکز آن قرار داده و انسان‌ها در لبه این سیستم جای داشتند.

ویتالیک در این بیانیه به مثال یک پروتکل نرم‌افزاری اشاره کرد، که توانایی مشخص کردن شرایط توزیع خودکار سرمایه توسط یک سازمان بین اعضای خود را دارد. این امر به ایده اجرای ارزش سازمانی به واسطه اجرای خودکار توسط کد منتهی شد؛ ایده‌ای ماندگار، که شاید به غلط نشان می‌دهد که دانش ضمنی را می‌توان به صورت کامل در یک پروتکل نرم‌افزاری تعریف کرد. هنگامی که سازمان‌های خودمختار غیرمتمرکز از یک فرضیه به مرحله آزمون و خطا رسیدند و در شرایطی که ایده‌های فرضی این بستر بسیار زیاد بودند، اکوسیستم فعال در این حیطه اصطلاح DAO را تا حد زیادی تغییر داد، تا نشان‌دهنده کسب و کارهای غیرقابل توقف و یا مصون از سانسور باشند. اولین نمونه از سازمان‌های مستقل غیرمتمرکز که The DAO نام داشت، به بزرگ‌ترین نمونه مورد بررسی در جامعه بلاک چین اتریوم تا به امروز تبدیل شد. این سازمان توانست در سال ۲۰۱۶ بیش از ۱۵۰ میلیون دلار کوین اتر (ETH) را در یک صندوق سرمایه‌گذاری غیرمتمرکز جمع‌آوری کند.

مزایا و معایب

از مهم‌ترین مزایای دائو می‌توان به این موضوع اشاره کرد که راه‌حلی برای ﻣﺴﺌﻠﻪ ﮐﺎرﮔﺰار – ﮐﺎرﻓﺮﻣﺎ (The principal-agent dilemma) ارائه می‌دهد. این مشکل به‌علت ایجاد اختلاف برای اولویت‌بندی مدیران و کسانی که به‌جای آنها تصمیم می‌گیرند یا همان عاملان به‌وجود می‌آید. این مشکل می‌تواند انواع مختلفی داشته باشد، اما رایج‌ترین انواع آن بین سهامداران و مدیران عامل اتفاق می‌افتد. در این شرایط، مدیر عامل ممکن است به‌گونه‌ای عمل کند که مطابق با نظر ذینفعان نباشد و درعوض به نفع خود عمل کند.

در دائو به‌دلیل حاکمیت جامعه، این مشکل به‌وجود نمی‌آید. ذینفعان دائو دارای قدرت رای هستند و به هیچ عاملی نیاز ندارند که به‌جای آنها عمل کند.

درعوض، آنها به‌عنوان بخشی از گروه در یک راستا کار می‌کنند. همچنین، از آنجایی که این افراد سهمی در شبکه دارند، می‌خواهند که موفقیت آن را ببینند و هرگونه اقدام علیه آن معادل با اقدام علیه منافع شخصی خودشان خواهد بود.

به‌عنوان نکته منفی سازمان خودگردان غیرمتمرکز باید به کامل نبودن آنها اشاره کنیم. این فناوری نسبتا جدید درمورد قانونی بودن، امنیت و ساختار آن بسیار مورد انتقاد قرار گرفته است. همچنین، دائوها می‌توانند در چندین حوزه قضایی توزیع شوند و هیچ چارچوب قانونی برای آنها وجود ندارد. درنتیجه، درصورت بروز هرگونه مسائل حقوقی، پروسه پیچیده‌ای برای حل آن وجود خواهد داشت.

ویژگی‌های دائو

قوانین حاکم بر DAO توسط ایده پردازان در قراردادهای هوشمند کدگذاری می‌شوند، سپس تغییرات دیگر می‌توانند توسط اعضا پیشنهاد شوند. در اینجا برخی از ویژگی‌های کلیدی دائو را آورده‌ایم که آن را از هر سازمان سنتی جدا می‌کند:

چارچوب کاملا قابل مشاهده‌ای دارد.
هیچ شخص یا دولت واحدی مسئول نیست.
هر عضو DAO می‌تواند هر جنبه مالی شرکت را به‌راحتی مشاهده کرده و آن را به‌صورت عمومی حسابرسی کند.
هرگونه تغییرات در کد یا پروتکل دائو باید به صورت شفاف به رای گذاشته شود.
DeFi، NFT، و سایر موارد استفاده سودمند می‌توانند در سیستم تعبیه شوند.