پروتکل چیست؟

پروتکل ( protocol ) به معنای قرارداد، شیوه و اصول، راهکار و سیاست می‌باشد. پروتکل ها قوانینی هستند که برای برقراری ارتباط بین دستگاه‌های شبکه لازمند. با بررسی و شناخت انواع پروتکل های موجود در اینترنت خیلی ساده تر می‌توان نسبت به فعالیت های روزمره اینترنتی اقدام نمود. آشنایی با پروتکل های استاندارد شبکه برای وب گستران و صاحبان وب سایت ها یک الزام محسوب می گردد.

پروتکل در شبکه چیست؟

پروتکل‌ها ، زبان کامپیوترها هستند. کامپیوترها نرم افزارها و سخت افزارهای متفاوتی دارند اما با استفاده از پروتکل می‌توانند با یکدیگر ارتباط برقرار کنند. کامپیوترها برای تبادل اطلاعات باید به توافق اولیه برسند که چطور اطلاعات ساختاربندی شود و هر طرف چطور و چه مقدار دیتایی ارسال و دریافت می‌کند. تصور کنید کامپیوتری بسته ۸ بیتی می‌فرستد درحالی که کامپیوتر مقصد منتظر بسته ۱۶ بیتی است.

پروتکل‌های استانداردسازی به عنوان زبان کامپیوترها شبیه زبان انسان‌ها است: دو نفر از دو نقطه مختلف دنیا شاید زبان یکدیگر را نفهمند اما از زبان سومی استفاده می‌کنند تا بتوانند با هم ارتباط برقرار کنند. اگر دو دستگاه سخت افزاری از یک پروتکل پشتیبانی کنند می‌توانند با هم ارتباط برقرار کنند فارغ از نوع سخت افزار و تولیدکننده آن.

مثلا آیفون می‌تواند با استفاده از protocol استاندارد ایمیل، به دستگاه اندروریدی ایمیل بفرستد، یا کامپیوتر ویندوزی با استفاده از پروتکل استاندارد وب از وب سرور یونیکسی صفحه وب بگیرد. اگر دو کامپیوتر از پروتکل اینترنت – IP استفاده کنند، می‌توانند با هم ارتباط برقرار کنند اما اگر یکی از آنها این پروتکل را نداشته باشد، امکان برقراری ارتباط هم وجود ندارد.

مجموعه قوانینی که دیتا را فرمت می‌دهد و پردازش می‌کند

1. چه نوع دیتایی می‌تواند منتقل شود
2. چه دستوراتی برای ارسال و دریافت دیتا استفاده شود
3. چطور دیتا منتقل شود

در اینترنت پروتکل‌های مختلفی برای انواع مختلف پردازش‌ها وجود دارد. پروتکل‌ها معمولا در مدل OSI و لایه‌ای که به آن تعلق دارند بررسی می‌شوند.

برخی از پروتکل‌های لایه های OSI

پروتکل‌های لایه فیزیکی یا دیتا لینک در سطح سخت افزار بین دستگاه‌ها ارتباط برقرار می‌کنند مثلا PPP و DSL و Wi-Fi. برای اینکه دیتا از یک دستگاه به دستگاه دیگر منتقل شود هر دو دستگاه باید از پروتکل لایه فیزیکی یکسان پشتیبانی کنند.

پروتکل‌های لایه شبکه یا اینترنت، برای انتقال و مسیریابی دیتا در اینترنت استفاده می‌شوند. مثل IPv4 و IPv6.

پروتکل‌های لایه انتقال، مشخص می‌کنند بسته‌ها چگونه ارسال و دریافت و تایید می‌شوند مانند TCP و UDP.

پروتکل‌های لایه اپلیکیشن شامل دستوراتی برای اپلیکیشن‌های خاص هستند مثل HTTP و IMAP و FTP. مثلا مرورگرهای وب از https برای دانلود امن محتوا از وب سرور استفاده می‌کنند و یا کلاینت‌های ایمیل از SMTP برای ارسال پیام‌ها از طریق ایمیل سرور استفاده می‌کنند.

دسته بندی های شبکه

1. ارتباطی: پروتکل‌های ارتباطی شبکه امکان برقراری ارتباط بین دستگاه‌های مختلف شبکه را فراهم می‌کنند و هم در ازتباطات آنالوگ و هم دیجیتال استفاده می‌شوند. این پروتکل‌ها در پردازش‌های متفاوتی مثل انتقال فایل و دسترسی به اینترنت استفاده می‌شوند.
2. مدیریتی: پروتکل‌های مدیریت شبکه فرآیندهای مختلفی که برای عملکرد بهینه شبکه کامپیوتری لازم است را مشخص می‌کنند. این پروتکل‌ها روی دستگاه‌های شبکه شامل روتر و سرور و کامپیوتر تاثیر دارند تا بهینه کار کردن تمام شبکه را زیرنظر داشته باشند.
3. امنیتی: پروتکل‌های امنیتی یا رمزنگاری، از دسترسی‌های غیرمجاز در شبکه و دیتای انتقالی در شبکه جلوگیری می‌کنند.

معرفی انواع پروتکل های شبکه